Pas op voor AI-hallucinaties

Je zit achter je laptop met een deadline die gevaarlijk dichtbij komt. Je opent ChatGPT, typt je vraag in en binnen seconden verschijnt er een goede tekst op je scherm. Het ziet er professioneel uit, klinkt overtuigend, precies wat je nodig hebt. Je kopieert de tekst en stuurt hem door naar je team of klant. Klaar. Maar dan gebeurt er iets vervelends. Je wilt je kwartaalcijfers checken. Je voert je inkomsten in en vraagt ChatGPT om je groeipercentage. “Je groei is 47% ten opzichte van vorig kwartaal,” antwoordt de AI direct. Dus je vraagt door: “Wanneer haal ik mijn jaardoel?” ChatGPT rekent verder: “Met deze groei bereik je je doel in september, met een omzet van €340.000.” Je maakt er een presentatie van. Deelt de cijfers met je team. Tot iemand het narekent: je groei is geen 47%, maar 23%. Dat jaardoel? Pas Je hele verhaal bestaat uit verzonnen getallen. Dit is het gevaar van AI-hallucinaties. Eén verkeerde berekening, en de AI bouwt daar gewoon op door. Het klinkt logisch, maar klopt niet. AI kan liegen. Niet expres, maar het gebeurt wel. En die leugens kunnen kostbaar zijn voor je bedrijf of je geloofwaardigheid. Het probleem? AI klinkt zo overtuigend, dat we vergeten: overtuigend is niet hetzelfde als waar.

Wat zijn AI-hallucinaties eigenlijk?

AI-hallucinaties zijn momenten waarop AI informatie “bedenkt” die niet klopt. Het lijkt logisch, klinkt overtuigend en wordt met overtuiging gepresenteerd. Maar het is compleet fout.

Hier zit het probleem: AI voorspelt wat er zou moeten komen op basis van patronen in de data waarop het getraind is. Het “weet” niets echt, het raadt welke woorden het meest logisch zijn in een bepaalde context. Net zoals je telefoon het volgende woord voorspelt, maar dan veel geavanceerder. 

Meestal gaat dat goed. Maar soms slaat het de plank volledig mis. En omdat AI geen besef heeft van waarheid of leugen, presenteert het verkeerde informatie met hetzelfde zelfvertrouwen als correcte feiten.

Dit gebeurt in de praktijk

ChatGPT die vrolijk beweert dat er 15 maanden in een jaar zitten. AI die fictieve awards toekent aan bedrijven. Nepstatistieken die gepresenteerd worden als feiten. Advocaten die in de problemen komen omdat AI complete rechtszaken verzon, inclusief dossiernummers en uitspraken.

We zien bedrijven struikelen over verkeerde berekeningen in financiële rapporten, onjuiste productspecificaties in webshops en compleet verzonnen klantervaringen in marketingmateriaal. Dit zijn geen theoretische risico’s, dit gebeurt echt.

Herken de red flags

Hoe weet je wanneer AI aan het hallucineren is? Let op deze signalen:

  • Specifieke cijfers zonder bronvermelding – “uit onderzoek blijkt dat 83% van de managers…” maar welk onderzoek?
  • “Feiten” die té perfect bij je situatie passen – een case study die precies over jouw niche-industrie gaat? Controleer of die echt bestaat.
  • Tegenstrijdigheden binnen hetzelfde gesprek – AI die in de ene alinea A beweert en drie alinea’s later het tegenovergestelde zegt.
  • Claims over recente gebeurtenissen – AI-modellen zijn getraind tot een bepaalde datum. Alles daarna is giswerk.
  • Statistieken die te mooi lijken om waar te zijn – precies het cijfer dat je nodig hebt? Verifieer het dubbel.

Blijf in controle

Je hoeft AI niet te wantrouwen, maar blijf wel alert. Het gaat erom dat je weet hoe je ermee werkt. Gebruik AI-output zoals Wikipedia: handig als start, maar niet als eindpunt.

Vraag om de bronvermelding en zoek die op. Test antwoorden tegen je eigen kennis. Als AI iets zegt over je vakgebied dat niet klopt met jouw ervaring, ga daar niet zomaar aan voorbij. Vertrouw op je vakkennis.

Gebruik AI als startpunt, niet als eindpunt. AI is fantastisch voor brainstormen, eerste versies en inspiratie. Maar belangrijke content moet je altijd verfijnen, checken en personaliseren. Laat cruciale output door een mens nakijken, zeker bij juridische teksten, financiële data of medische informatie.

 

AI-hallucinaties zijn geen bug die verdwijnt met de volgende software-update. Het hoort fundamenteel bij hoe deze systemen werken. Ze genereren tekst op basis van patronen, niet op basis van echte kennis of begrip. Betekent dit dat AI nutteloos is? Absoluut niet. Maar het betekent wel dat je kritisch moet blijven.

Deze systemen worden beter. De hallucinaties worden minder frequent. Maar het risico verdwijnt nooit volledig. Zolang AI tekst genereert op basis van voorspellingen, blijft er een kans dat het de verkeerde kant opgaat.

Bereid je team voor

AI is een krachtige tool, maar geen vervanger voor een zoekmachine of databank. Het weet niet alles en maakt fouten. Zie het als ondersteuning van je eigen kennis en kritisch denken, niet als vervanging ervan. Train je team om red flags te herkennen. Maak duidelijke afspraken over wanneer je AI wel en wanneer niet gebruikt. Creëer een cultuur van afwisseling tussen ai en echte kennis. Want de beste verdediging tegen AI-hallucinaties? Een goed getraind, kritisch en zelfverzekerd team dat precies weet hoe het deze technologie slim inzet.

Wil je leren hoe je AI betrouwbaar inzet? Onze trainingen leren je team om AI-hallucinaties te herkennen en te voorkomen. Praktisch, met echte voorbeelden uit je eigen branche en concrete tools die je meteen toepast.